TOMRA`dan Geri Dönüşümün Geleceğine Yön Veren Çözümler

Site Admin
10 Aralık 2024 22:38:19
7733 Okunma

TOMRA Recycling Sorting, Norveç merkezli TOMRA Group çatısı altında faaliyet gösteren ve geri dönüşüm sektöründe öncülük ediyor. TOMRA Recycling Sorting Gelişen Pazarlar Metal Segmenti Satış Müdürü Oral Çimsöken ile şirketin gelişen pazarlar üzerindeki stratejilerini, hedeflerini, Türkiye’de alüminyum geri dönüşümünün durumunu,sektöre sundukları ürün ve hizmetleri konuştuk.

MM- TOMRA Recycling Sorting hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?
TOMRA Recycling Sorting olarak Norveç merkezli TOMRA Group çatısı altında 100’den fazla ülkede faaliyetlerimize devam ediyoruz. Sensör bazlı ayıklama çözümlerimiz ile geri dönüşüm alanında öncülük ederek atık ve metal geri kazanımına yönelik ayıklama teknolojileri ve makineleri sunuyoruz. 50 yılı aşkın deneyimimizle dünya çapında 100 ülkede 10.000'den fazla ayıklama sisteminin kurulumunu gerçekleştirdik. Geri dönüşüm şirketlerine gelişmiş sensörlerimizi veya en son yapay zekâ yeniliklerini veya her ikisinin bir kombinasyonunu sunuyoruz. Teknolojilerimiz ve makinelerimizin yanı sıra geri dönüşüm tesislerini, performans ve verimliliklerini en üst düzeye çıkarmaları için en son teknolojiye sahip teknik destek, yerel servis ekipleri ve veriye dayalı gerçek zamanlı optimizasyonlarla destekliyoruz. Örneğin Türkiye'deki birçok tesisin makinelerimizi tercih etmesinin en önemli nedenlerinden biri, teknolojilerimizin yanı sıra yerel olarak güçlü satış sonrası servis desteğimizdir.
TOMRA sensör tabanlı ayıklama makinelerimiz, atık, ahşap veya metal ayıklama gibi çeşitli geri dönüşüm alanlarında kullanılıyor. Metal geri dönüşüm sektöründe en yoğun uygulamalarımız arasında alüminyum geri dönüşümü yer alıyor.

MM- Kısaca TOMRA olarak alüminyum geri dönüşümünde sunduğunuz çözümlerden bahsedebilir misiniz?
Ar-Ge yatırımlarımız sayesinde ikincil alüminyumun nihai üründe kullanım oranlarının artırılması konusunda en ileri teknolojileri, şirket bünyemizde geliştiriyor ve uygulamaya geçiriyoruz. Döküm, dövme, levha alüminyumların en ileri düzeyde ayrıştırılması veya fırına hazır alüminyum üretimi çerçevesinde geri dönüşüm ve işleme alanında uzun geçmişe dayalı bir mirasa sahibiz.
Ekipmanlarımız, alüminyum ve alüminyum alaşımlarını ağır metallerden etkin bir şekilde ayırarak istenmeyen malzemelerin alüminyum hurdasından ayrıştırılmasını sağlıyor. Ayrıca istenirse alüminyum hurdalarının alaşımlarına göre ayıklanmasına da olanak tanıyor. TOMRA ile ayıklama yapılırken, ayıklanan kısım, alaşım kalitesinden ödün vermeden nihai üründe kullanılabiliyor. İstenirse hedeflenen alaşımı temizlenmiş alüminyumdan da ayırabiliyoruz. Sensörlerimiz, uygulamalarımız, yazılımımız ve daha fazlası, müşterilerimizin en son teknolojiye güvenebilmelerini sağlamak için şirket bünyemizde geliştiriliyor. Sektör de bunu takdir ediyor ve dünyanın birçok ülkesinde en büyük alüminyum üreticileri, TOMRA'yı tercih ediyor.

MM- Global metal geri dönüşüm sektörü içinde Alüminyum’un payı ile ilgili kısaca bilgi verebilir misiniz?
Son yıllarda küresel anlamda alüminyum sektöründe dikkat çekici bir ivme görüyoruz. 2023 yılı birincil alüminyum üretimi 2022 yılına göre %3,1 artış ile 70,6 milyon ton olarak gerçekleşmiş, geri dönüşüm ile birlikte küresel alüminyum talebi 110 milyon ton olmuştur. Tahminler, 2050 yılına gelindiğinde küresel alüminyum talebinin 240 ila 335 milyon ton arasına ulaşacağını ve yıllık büyüme oranlarının %4,2'ye kadar çıkacağını gösteriyor. Talep artışının en az yüzde 50'sinin geri dönüşüm sektörü tarafından karşılanacağı öngörülüyor. Aynı paralelde 2022 yılında AB’de toplam 5.1 milyon ton olarak gerçekleşen geri dönüşüm miktarının yine 2050’ye kadar 8.6 milyon tona ulaşması hedefleniyor.
Alüminyum, hafifliği, dayanıklılığı, koruyuculuğu, geri dönüştürülebilir olması nedenleriyle birçok endüstride yaygın olarak kullanılıyor. Alüminyum, geri dönüştürüldüğünde orijinal kalitesini kaybetmeden defalarca yeniden kullanılabiliyor. Halihazırda dünyada üretilen alüminyumun yüzde 75’i halen kullanılıyor. Geri dönüştürülmüş alüminyum ile üretim yapılırken harcanan enerji, birincil alüminyum ile üretim yaparken harcanan enerjinin sadece %5’i kadar oluyor. Bu da hem ekonomik hem de çevresel açıdan avantaj sağlıyor. Dolayısıyla geri dönüşüm firmaları, hurda temizleme/ayıklama hatlarına yatırımlarını yapıp en üst kalitede, birincil malzeme benzeri alüminyum elde etmeyi hedefliyor. Sürdürülebilirlik politikaları gereği son yıllarda geri dönüşüm içeriğine önem veren uygulamaları hemen hemen her sektörde görüyoruz. Otomotiv, yapı & inşaat ve tüketici ürünleri bu sektörlerin başında geliyor. Geri dönüştürülmüş alüminyum, inşaat, otomotiv, tüketici ürünleri ve ambalaj sektörlerinde yüksek talep görüyor.

MM- Sizce Türkiye, alüminyum geri dönüşüm alanında nerede duruyor?
Genel olarak bakıldığında geri dönüşüm, Türkiye'de hızla gelişen bir sektör. Alüminyum geri dönüşümü de uzun yıllardır faaliyet gösteren firmalarla köklü bir alan. Dünyaya paralel olarak hızla gelişiyor ama özellikle alüminyum hurdalarının nitelikli ayıklanması noktasında daha kat edecek çok yolumuz var.
Türkiye, mamul ve yarı mamul alüminyum ürünlerin temel hammaddesi olan işlenmemiş alüminyumda büyük ölçüde dışa bağımlı ve ülkemizdeki birincil alüminyum kullanımının %95’i ithal ediliyor. Öte yandan 2023 yılında alüminyum mamul ve yarı mamul ihracatımız, 5,3 Milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu doğrultuda işlenmemiş alüminyum tüketimimiz, ihracatla birlikte artmaya devam ediyor.
Bu arada ihracatımızın miktar olarak %64’ü AB ülkelerine yapıldığını da göz önünde bulundurursak Avrupa’nın alüminyum mamul ve yarı mamul ürünlerinde geri dönüşüm içeriği talebi de ülkemizde geri dönüşüm yatırımlarının artmasına neden oluyor. Son yıllarda ikincil alüminyumun Türkiye alüminyum piyasasına girişlerinin arttığı ve geri dönüşümün ülkemizde daha da büyüyerek güçlendiği görülüyor.
Bu bağlamda dünya çapında ortaya çıkan yüksek kaliteli ve geri dönüştürülmüş içerikli ürün trendine ayak uydurabilmek için Türkiye'de optik yöntemler kullanan dökümhane ve ayıklama hatlarına yapılan yatırımlar her geçen gün artıyor. En büyük trendin alüminyum profil alanında olduğunu net olarak söyleyebiliriz. Alüminyum profil sektörünü, sert alaşımlı alüminyum sektörü takip ediyor.

MM- Alüminyum geri dönüşümün süreçleri hakkında bilgi verebilir misiniz? Sensör bazlı ayıklama makineleri (X-RAY, LIBS vb) hangi aşamada kullanılıyor?
Elbette. Alüminyumun geri dönüşüm süreci çeşitli adımları içeriyor. Bir geri dönüşüm tesisi veya dökümhaneye gelen alüminyum hurda (Profil, levha ve alüminyum içecek ambalaj hurdaları vb), önce kırma ve eleme işlemlerinden geçiyor. Sonra demirli metaller gibi yüksek demir içeriğine sahip metaller, genellikle manyetik ayıklayıcı ile alınıyor, daha sonra eddy current ile içerisindeki plastik, demir olmayan metaller, kablo, cam, ağaç parçaları gibi maddeler ayıklanıyor. Bu aşamadan sonra elimizde çoğunluğunu alüminyumun oluşturduğu ancak içerisinde zamak, bakır, pirinç gibi son üründe çok sınırlı olarak istenen hatta bazen de istenmeyen demir dışı metallerin de bulunduğu bir hurda grubu kalıyor.
Bu nokta, ayıklama makinelerinin devreye girip değerini kanıtladığı aşamadır. X-ray iletim sensörü yardımıyla bu karışımdaki ağır metalleri ve istenirse alüminyumdaki bazı grupları, istenen son ürüne göre ayırabiliyoruz. Buna ek olarak en yeni TOMRA teknolojisine sahip AUTOSORT™ PULSE makinemizle aynı zamanda alüminyum da alaşıma göre sınıflandırılabiliyor.
Size gerçekçi bir örnek vereyim: Alüminyum profil üretimi için biyet üreten bir dökümhane. Operatörleri, tüm ağır metalleri, çinko alaşımlarını, 2XXX veya 7XXX gibi sert seri alüminyumu, dökme alüminyumu ve yüksek demir içeriğine sahip alüminyumu, yumuşak seri alüminyumdan (1XXX, 5XXX veya 6XXX) ayıklamak için X RAY sensörü tabanlı ayıklama makinelerini kullanabiliyor.
Yeni ve çığır açan nokta ise artık bu ayrılmış yumuşak seri alüminyumu alaşımlarına göre daha fazla sınıflandırmanın da mümkün olması. Sadece yakın zamanda piyasaya sürülen dinamik LIBS çözümümüz, AUTOSORT™ PULSE gibi en gelişmiş teknolojiler bunu başarabilir. Bu teknolojiler ile sektörün standartlarını yeniden tanımladığımızı söyleyebiliriz.

MM- Alüminyum geri dönüşüm endüstrisinde nasıl zorluklarla karşılaşılıyor? TOMRA olarak bu zorlukların hangilerine ve nasıl çözüm getiriyorsunuz?
Alüminyum geri dönüşüm endüstrisindeki en önemli zorluk, girdi malzemenin hiçbir zaman sabit kalitede olmaması ancak çıktı malzemenin kalitesinin hep bir standartta olma zorunluluğudur. Sensör bazlı teknolojiler kullanılmadığında istenmeyen metallerin ve alüminyum alaşımların, hurdadan gereken düzeyde ayıklanamayarak sıvı metale karışıması nedeniyle üretim kaybı yaşanabiliyor. Bu üretim kaybını en aza indirgemek adına birincil malzemeler eklenerek alaşım düzeltilmeye çalışıyor. Bu da maliyetleri artıran ve girdi hurda çeşitliliğini kısıtlayan bir durum oluşturuyor.
TOMRA'da uzmanlarımız, bu zorluğu fırsata dönüştürmek için gelişmiş sensör, ikili işleme teknolojisi, gelişmiş yazılım, derin öğrenme ve yapay zeka gibi teknolojiler geliştirdi. Böylece saflık düzeyini ve ürün kalitesini önemli ölçüde iyileştirmek ve işletim maliyetlerini azaltmak mümkün oluyor. Profiller, levhalar ve alüminyum içecek ambalajları, kendi alaşımlarıyla değerlendirilip geri dönüştürülebiliyor. Bu yolla saf hurda israfının önüne geçilebiliyor ve hurdanın kalitesi güvence altına alınarak yüksek verimlilik, kalite ve tonajda ayıklama sağlanıyor.
Global verilere göre ikincil alüminyum ürünlerini optik ayıklama makineleri ile ayıklayan bir tesis, ürettiği ikincil alüminyum ürünün minimum yüzde 50 ila maksimum yüzde 90’ını hurdadan elde ederken, optik ayıklama makinesi kullanmayan bir tesiste bu oranlar, sadece yüzde 20-30 civarında kalıyor. Bence bu rakamlar, aslında herşeyi ortaya koyuyor.

MM-Özellikle alüminyum sektöründe sunmuş olduğunuz ürün, teknoloji ve hizmetleriniz hakkında bilgi verir misiniz?
Alüminyum segmentinde, X-TRACT™ ve FINDER™ makinelerimiz halihazırda yaygın olarak kullanılıyor ve en genç yenilikçimiz AUTOSORT™ PULSE, pazarda büyük ilgi görüyor. Ayrıca ağır metallerin kendi aralarında ayıklanması talep ediliyorsa COMBISENSE™ makinamız bu konuda müşterilerimize çözüm sunuyor.
• X-TRACT™, sektördeki amiral gemi olan makinemiz. 2022 yılında sunulan X-ray sensör teknolojisi ile çalışarak istenmeyen ağır metallerin, ataşmanlı alüminyumun ve alüminyum içindeki yüksek alaşımlı malzemelerin doğru şekilde ayıklanmasını sağlıyor.
• AUTOSORT™ PULSE, yıllar süren yoğun ARGE sürecinin ardından 2023 yılında lansmanı yapılan ve TOMRA tarafından geliştirilmiş patentli Dinamik LIBS teknolojisiyle alüminyumun alaşım veya alaşım grubuna göre yüksek verimli şekilde ayıklanmasını sağlıyor.
• FINDER™ ürünümüz, hatta bulunan Eddy Current ayıklayıcıda ayıklanan plastik, cam, ağaç gibi parçaların içinde kalan metalleri ya da içinde bakır bulunan kabloları bulup ayıklayan çözümümüzdür.
• Ve son olarak COMBISENSE™ ürünümüz, özellikle elektronik atıklar ve ömrünü tamamlamış araçlar gibi uygulamalarda alüminyumun içerisinden ayıklanan ağır metallerin ayrılmasını kolaylaştırarak ağır metallerin kendi içinde daha fazla ayıklanmasına olanak tanıyor.

MM- TOMRA’nın X-TRACT™ ve AUTOSORT™ PULSE makinelerinin özellikleri ve sunduğu katkılar ile ilgili biraz bilgi alabilir miyiz?
TOMRA’nın X-TRACT™ ve yeni AUTOSORT™ PULSE ayıklama makineleri, düşük karbonlu alüminyum üretimi için yüksek kalitede alaşım fraksiyonları sağladığından, çok çeşitli alüminyum uygulamalarında geri dönüştürülmüş içeriğin artırılmasına destek oluyor. Yani hem enerji tüketimini hem de birincil malzemelerin kullanımını azaltmak için geri dönüşüm oranlarını artırmaya çalışan metal sektörü için bir çözüm ortağı oluyoruz.
TOMRA’nın X-TRACT™ makinesi, farklı yoğunluk seviyelerindeki metal malzemeleri ayıklayabilen x-ray teknolojisine dayalı çalışıyor. Özgül ağırlık datasına göre ayıklama gerçekleştiren X-TRACT™, alüminyum hurdaların içerisindeki istenmeyen maddelerin yüksek verimlilikte ayıklanmasını sağlıyor. Hedeflenen özgül ağırlıktaki alüminyumdan ağır metaller, alüminyum-plastik bileşimler, çinko, magnezyum gibi istenmeyen malzemeleri ayırarak 8-120 mm'lik boyut yelpazesinde fırına hazır ürünler oluşturuyor.
Öte yandan alüminyum hurdası, birden fazla alaşım fraksiyonundan oluşuyor. Örneğin genellikle otomotiv sektörünün tercihi olan 5xxx serisi veya profil üreticilerinin tercihi olan 6xxx serisi alüminyum alaşımlarını kaliteyi koruyarak geri dönüştürmek için söz konusu alaşım sınıfının hurdanın içinden ayıklanması gerekiyor. Bu, yalnızca Dinamik LIBS gibi en gelişmiş teknolojilerle mümkün oluyor. Yeni makinemiz AUTOSORT™ PULSE, geri dönüşüm profesyonellerinin alüminyumu alaşım sınıflarına göre ayıklayabilmelerini, döküme hazır ürünler üretmelerini ve bunu yüksek verimle yapmalarını sağlıyor. Üstelik başarısı sahada kanıtlanmıştır: Çok sayıda malzeme testi, yüzde 95 ve daha yüksek saflık seviyelerini göstermiştir. Makine, üretim sonrası hurdaları ayıkladıktan sonra hem 5xxx serisinde hem de 6xxx akışlarında bu saflık seviyelerine tutarlı bir şekilde ulaşıyor.

Daha fazla bilgi için TIKLAYIN